Bezpiecznie on-line - Cyberprzemoc
Niedługo minie rok, odkąd Internet zaczął odgrywać ogromną rolę w życiu. Z powodu pandemii COVID do sieci przeniosło się nauczanie, większość spraw załatwiamy przez Internet, tam też robimy zakupy, spotykamy się ze znajomymi, pracujemy. O korzyściach płynących z możliwości, jakie daje Internet nie trzeba nikogo przekonywać, warto jednak przypominać, jakie zagrożenia niesie ze sobą. Rozpoczynamy cykl porad jak bezpiecznie żyć on-line.
Czym jest cyberprzemoc?
Cyberprzemoc to nic innego jak przemoc popełniana przy użyciu środków technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych czyli najczęściej przy użyciu Internetu. Podstawowymi formami cyberprzemocy są:
- nękanie, zastraszanie, szantaż, publikowanie i rozsyłanie kompromitujących treści, zdjęć, filmów, umieszczanie obraźliwych komentarzy, włamania na konto na portalach społecznościowych, podszywanie się w Internecie pod inną osobę wbrew jej woli czy celowe wykluczanie z grup.
Katalog form nie jest niestety zamknięty, gdyż ciągły rozwój internetu oraz inwencja ludzi powodują, że trudno wymienić wszystkie rodzaje negatywnych zachowań mogących stanowić cyberprzemoc.
Zjawisko to jest szczególnie niebezpieczne, bo sprawcy mogą być bardzo aktywni:
- mogą działać z ukrycia, są przekonani o swojej anonimowości, mogą przygotować swój atak „na spokojnie” nie wchodząc w bezpośrednią interakcję z ofiarą, mogą działać bez względu na porę dnia czy nocy, bez względu na miejsce w jakim się znajdują, bo profil ofiary dostępny jest cały czas w Internecie. Działanie sprawców cyberprzemocy błyskawicznie rozprzestrzenia się w Internecie.
Jakie skutki?
Każda forma przemocy niesie za sobą falę negatywnych skutków dla ofiary. W zależności od powagi zdarzenia, indywidualnej wrażliwości ofiary czy okoliczności w jakich doszło do przemocy skutki mogą być bardzo różne. Osoba doświadczająca cyberprzemocy musi borykać się z poczuciem bezradności, spadkiem poczucia własnej wartości, lękiem, spadkiem nastroju, problemami z koncentracją. Zdarzają się sytuacje, które kończą się samobójstwem. Dlatego należy przeciwdziałać wszelkim możliwym formom cyberprzemocy.
Cyberprzemoc w świetle prawa
Chociaż w przepisach nie ma wyodrębnionej definicji cyberprzemocy, to formy tego rodzaju działań wypełniają znamiona czynów zabronionych w świetle prawa cywilnego i karnego. Niektóre z agresywnych zachowań w Internecie mogą zaliczać się do przestępstw i wykroczeń. Wśród nich znajdziemy m.in. znieważenie ( art. 216 k.k.), zniesławienie (art. 212 k.k.), groźby karalne ( art. 190 k.k.),zmuszenie do określonego zachowania ( art.191 k.k.), naruszenie intymności seksualnej, publikacja wizerunku nagiej osoby bez jej zgody ( art.191a k.k.), stalking (art. 190a k.k.). bezprawne uzyskanie informacji, włamywanie się do sieci teleinformatycznych ( art. 267 k.k.),utrudnianie zapoznania się z informacją( art. 268 k.k.), niszczenie danych informatycznych ( art.268a k.k.), uszkodzenie danych informatycznych( art. 269 k.k.), zakłócanie systemu komputerowego (art.269a k.k.), oszustwo komputerowe(art. 287 k.k) czy art.107 Kodeksu wykroczeń (dokuczenie lub złośliwe wprowadzenie w błąd). Warto przypomnieć, że Kodeks Karny reguluje także kwestie tzw. „ mowy nienawiści”- mowa o tym w artykułach 256 i 257.
Ściganie niektórych wymienionych wyżej przestępstw następuje z urzędu, w przypadku innych wymagany jest wniosek pokrzywdzonego. Zdarzają się także sytuacje, gdy zachowania nie mają znamion przestępstwa, natomiast można dochodzić swoich praw na drodze cywilnej. Zastosowanie mogą mieć wtedy przepisy art. 23 i 24 Kodeksu Cywilnego, które dotyczą naruszenia wizerunku, który podlega ochronie będąc częścią dóbr osobistych każdego człowieka.
Zgłaszaj!
Szybka reakcja na każdą formę cyberprzemocy może pomóc zatrzymać eskalowanie takich działań. Zdecydowana większość serwisów społecznościowych ma w swoich regulaminach zapisy dotyczące cyberprzemocy. Zachowania o takim charakterze można zgłosić administratorowi strony żądając interwencji. Warto pamiętać, że takiego zgłoszenia może dokonać osoba postronna, nie tylko ofiara przemocy. Obraźliwe komentarze, wulgaryzmy można zgłaszać także do moderatorów forów dyskusyjnych (najczęściej służą do tego specjalne przyciski lub formularze powiadomień, a gdy ich nie ma można wykorzystać do tego celu dane zamieszczone w zakładce „Kontakt” danej witryny). Poważne przypadki cyberprzemocy, będące naruszeniem prawa (np. groźby karalne, propozycje seksualne, publikowanie nielegalnych treści itp.), powinny zostać zgłoszone na policję lub do prokuratury. W imieniu osoby nieletniej zgłoszenia dokonują rodzice lub opiekunowie prawni.
Nie kasuj, zapisuj!
Dowody stosowania cyberprzemocy można w dość łatwy sposób zebrać. Warto zachować treści wiadomości, kopie rozmów (w tym nagrań głosowych) , zdjęcia, filmy, zrobić zrzuty ekranu ze stron i portali internetowych, zachować wiadomości e-mail.
Przydatne linki:
Dzień Bezpiecznego Internetu ►
https://dyzurnet.pl/ - Dyżur.net
https://dyzurnet.pl/formularz/?pl - zgłaszanie nielegalnych treści,
http://www.saferinternet.pl/ - bezpieczeństwo dzieci online,
800 100 100 - telefon dla nauczycieli i rodziców.